Een uitbarsting van verlangen
niet dus als een soort politieke interventie van burgers die 'vinden dat het anders moet'. Maar als een soort enorm vuur dat er gewoon opeens is, terwijl de mensen die er onderdeel van zijn eigenlijk alleen maar bezig waren met hun eigen kleine lucifers.
Yu Hong (Hao Lei) vraagt het haar minnaar Zhou Wei (Guo Xiaodong) op een gegeven moment letterlijk: 'Heb je vuur?' Hij haalt een aansteker uit zijn jaszak, die niet blijkt te werken. 'Je hebt een aansteker,' zegt Hong dan, 'maar je hebt geen vuur.'
De ontvlamming van het Tiananmenplein is dan al achter de rug. En heeft niet geleid tot waar ze toe opriep, waar het verlangen naar taalde dat zich in de ontvlamming openbaarde.
Het kwam me tijdens het kijken voor dat de eerste helft van de film, de opbouw naar en ontbranding van de Tiananmen-gebeurtenissen, verbeeld in de opbouw en de ontbranding van het erotische verlangen van Yu Hong, voor mij als kijker gesneden koek is. Daarna volgt nog een dik uur film, een uur dat in verschillende Westerse kritieken meanderend of zelfs doelloos wordt genoemd.
Toch is dat deel van de film wat de film écht groots maakt. Doelloos, ja, maar de film verbeeldt de doelloosheid van een leven ná een niet ingelost groots verlangen. Bijvoorbeeld naar je grote liefde (Yung Ho en Zhou Wei krijgen elkaar niet, saboteren uiteindelijk hun liefde), of naar transparantie en democratie. Het Westen komt nu uit een periode waarin er meer dan een halve eeuw, en eigenlijk een hele, bijna alleen maar vooruitgang en voorspoed was. Wij kénnen het sterven voor een droom, ofwel het verteerd worden door een verlangen. Wat wij niet kennen, is wat er gebeurt als dat mislukt. Wat als je te maken hebt met een verlangen waarvoor wel álles geofferd is, maar dat in het geheel nergens toe leidt?
Mensen die niet in het Westen wonen, weten heel goed hoe het dan gaat. Net als mensen die in wél in het Westen wonen, maar niet de norm zijn of bepalen. Vraag het aan een Molukker. Vraag het aan iemand van kleur. Vraag het aan een Amerikaanse homo in het AIDS-tijdperk.
Summer palace gaat over het allesverterende verlangen naar liefde nádat die liefde politiek onmogelijk is gemaakt. Het gaat niet over sterven voor een droom, maar over gestorven zijn voor een droom en vervolgens die droom zien verdampen. Het is in die zin een verschrikkelijk duistere film, maar het is het tedere oog van de camera van Lou Ye, en de subtiele gelaagdheid van zijn personages, die uit die duisternis een liefde weet te peuren die Summer palace tot een van mijn favoriete films maakt.